Πολιτισμός δεν είναι μόνο η ενασχόληση με κάποιες πολιτιστικές δραστηριότητες ή εκδηλώσεις. Είναι κυρίως η «ματιά» με την οποία βλέπει κανείς τα πράγματα. Είναι ο πειραματισμός, η αναζήτηση, η συμπεριφορά, το μέτρο, η ένταξη του ανθρώπου στον χώρο. Είναι η αποκάλυψη και ανάδειξη μορφών πολιτιστικής έκφρασης που υπάρχουν γύρω μας (και του περιεχομένου τους), ενταγμένων στις συνθήκες που τις γέννησαν.
Είναι η προσπάθεια περιγραφής ή απεικόνισης της ουτοπίας. Είναι η επανάσταση των αισθημάτων. Είναι η συλλογική μνήμη και συνείδηση. Το φυσικό και δομημένο περιβάλλον ως στοιχείο ζωής και συνύπαρξης.
Όλα τα παραπάνω συνδυαστικά και το καθένα ξεχωριστά, για την έκφραση των πολιτών.
Χωρίς βεβαιότητες, ούτε και ουδετερότητες.
Ιδιαίτερα σήμερα που φιμώνονται οι δημιουργικές φωνές, που βιάζονται κλίσεις και ενδιαφέροντα, που κυριαρχούν ο ενεστώς και τα κτητικά επίθετα.
Μορφές, περισσότερο με μεράκι και λιγότερο από «καθήκον»
Παίρνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες και ιδιομορφίες των ανθρώπων που συμμετέχουν στην πολιτιστική δημιουργία, οι πολιτιστικές μορφές ένταξης στον χώρο συνδέονται με τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες κάθε ιστορικής περιόδου, αν και αυτή η σύνδεση δεν είναι πάντα άμεση.
Γι’ αυτό οι πολιτιστικές μορφές διατηρούν τη σχετική αυτονομία τους από κάθε είδους επιβολές. Και τούτο γιατί η ανατροπή των κυρίαρχων, ιδίως σήμερα, προτύπων στην τέχνη και τον πολιτισμό, με ευαισθησία σε νέους δρόμους και νέες τάσεις, με τις ιδιαιτερότητες των δημιουργών αδιαπραγμάτευτες, αλλά και την ιστορικά διαμορφωμένη κοινωνική και λαϊκή παράδοση διαρκώς παρούσα δεν χωρά ούτε στην τρέχουσα, καθεστωτικά αφυδατωμένη, κυρίαρχη βαρβαρότητα, ούτε σε κομματικές σκοπιμότητες, ούτε σε παραγγελιές προκαθορισμένου ιδεολογικού αποτελέσματος, ούτε σε αναθέσεις σε «δικούς μας».
Για να μπορούν οι μορφές πολιτισμού να συμβάλλουν στη διερευνητική δημιουργία, στην ψυχαγωγία της μνήμης και της συγκίνησης, στις ανοιχτές καρδιές, στην αισθητικά προωθημένη έκφραση, πρωτοπόρα και ανοιχτή σε όλους τους λαούς και τα ρεύματα.
Για να δημιουργούν κοινωνικά αντισώματα.
Για να γεννούν σκέψεις, αισθήματα, ιδέες, συμβατές με την ανθρώπινη υπόσταση.
Να εμβαθύνουμε στις μορφές και το περιεχόμενο
Οι θεσμικοί φορείς έτσι κι αλλιώς δεν είναι καλλιτεχνικοί δημιουργοί.
Συμβάλλουν, υποκινούν, διευκολύνουν, οργανώνουν.
Αν και διαχρονικά, ελάχιστα από τα παραπάνω πράττουν. Τα εύκολα.
Δυο τρεις εκδηλώσεις τον χρόνο, με σημαντική –πολλές φορές– επιβάρυνση των πολιτών.
Ό,τι δημιουργικό έχει γίνει, βέβαια, καλώς γίνεται.
Όμως οφείλουμε να του αλλάζουμε διαρκώς τη θέση, τη μορφή, το περιεχόμενο.
Να δούμε τις μικρές και μεγάλες πολιτιστικές παρεμβάσεις ως γεγονότα που δημιουργούν μια τάση, μια κίνηση των μαζών προς την πρόοδο.
Αλλά και τις «ασήμαντες», ερασιτεχνικές, ατελείς, ιδιόμορφες, εναλλακτικές, ως εστίες αναζήτησης, δημιουργίας, διεξόδου και ίσως αντίστασης.
Να δώσουμε έμφαση στις πνευματικές και πολιτιστικές αναζητήσεις των ανθρώπων και κυρίως των νέων.
Να διεκδικήσουμε συμμετοχή για τον πολιτισμό από τις κεντρικές και άλλες εξουσίες, σε ποσότητα και ποιότητα τέτοια και τόση, που να συμβάλλει στο να μην εκποιείται η ψυχή και οι αξίες του ανθρώπου. Για να έχουν δυνατότητα να καλύπτουν τις ανάγκες και τις ανησυχίες τους οι πολίτες και κυρίως οι νέοι, που αδυνατούν να έχουν πρόσβαση λόγω της γενικότερης ανέχειας.
Αναφερόμαστε:
- �Στην αποκέντρωση και διάχυση των δραστηριοτήτων πολιτισμού σε όλες τις περιοχές και γειτονιές της πόλης.
- �Στην επανάκτηση του δρόμου και των ελεύθερων χώρων μέσω πολιτιστικών δράσεων.
- �Στην έμφαση στην ερασιτεχνική πολιτιστική δημιουργία και παρουσίαση.
- �Στην υποστήριξη όλων των αισθητικών τάσεων και μορφών τέχνης για τις οποίες υπάρχει ενδιαφέρον από ένα μέρος της κοινωνίας.
- �Στη δημιουργία και στήριξη καλλιτεχνικών ομάδων νέων.
Γι’ αυτά και άλλα μπορούν να οργανωθούν:
- �Μουσικό εργαστήρι παραδοσιακών-λαϊκών οργάνων στο πλαίσιο των πολιτιστικών κέντρων.
- �Εναλλακτικοί αυτοδιαχειριζόμενοι χώροι έκφρασης νέων.
- �Κέντρο διάσωσης και εκμάθησης λαϊκών – παραδοσιακών τεχνών.
- �Μουσικές και θεατρικές εκδηλώσεις σε τακτική βάση.
- �Κινηματογραφική λέσχη και διερεύνηση δυνατότητας λειτουργία δημοτικού κινηματογράφου και θεατρικής σκηνής.
- �Θεσμοί στήριξης πρωτοβουλιών πολιτών, για εκθέσεις, μουσικά δρώμενα, συλλογή φωτογραφικού υλικού κλπ.
- �Πολιτιστικές συνεργασίες με φορείς τοπικούς, εθνικής ή και ευρύτερης εμβέλειας.
- �Προστασία και ανάδειξη όλων των ιστορικών πολιτιστικών στοιχείων της πόλης (Γέφυρα 5 Καμάρες, εκκλησάκια, πηγές, Πύργος Δουκίσσης Πλακεντίας, ιστορικές διαδρομές στο Πεντελικό, ρεματιές και βλάστηση κλπ) και ήπιας χρήσης τους.
Αυτά και άλλα με τόλμη, φαντασία, γνώση, χωρίς να «καπελώνεται» η αυτενέργεια των συντελεστών τους.
Η όποια οικονομική συνεισφορά, όταν και όπου υπάρχει, δημόσια η ιδιωτική, είτε συμβολικού είτε γενικότερου χαρακτήρα, οφείλει να δίνει προτεραιότητα στους πιο αδύναμους οικονομικά και κοινωνικά (άνεργους, μετανάστες, αποκλεισμένους, φτωχούς, ΑμεΑ).
Η διεκδίκηση πόρων από τους αρμόδιους φορείς μπορεί να ελαχιστοποιήσει την οικονομική επιβάρυνση των δημοτών, σε εντελώς συμβολικό επίπεδο.
Γιατί η πόλη μας, άπορη, άπραγη, μονομερούς πανηγυριώτικου χαρακτήρα στον πολιτισμό, αποζητά απαντήσεις, αντιστάσεις, εναλλακτικές προτάσεις, ουσιαστικές παρεμβάσεις.
Κι εμείς ως πολίτες το νιώθουμε και το απαιτούμε.
Θανάσης Δημάκης
