Για την Αστική Κινητικότητα

Ένα αστικό περιβάλλον μπορεί να βιώνεται με πολλούς τρόπους από διάφορες ομάδες πληθυσμού, οι οποίες είτε έχουν διαφορετικές ανάγκες είτε αντιμετωπίζουν περιορισμούς κίνησης και πρόσβασης στο δημόσιο χώρο που τις περιβάλλει.

Διάφοροι τύποι αποκλεισμού είναι κατ’ αρχήν η μη προσβασιμότητα των δημόσιων χώρων κίνησης και στάσης. Αφορά όλες τις περιπτώσεις μη ύπαρξης χώρων ασφαλούς μετακίνησης με ήπια μέσα, τις περιπτώσεις μη ύπαρξης διαμορφώσεων και εξοπλισμού για την υποβοήθηση της κίνησης εμποδιζόμενων ατόμων, τις περιπτώσεις άναρχα τοποθετημένου αστικού εξοπλισμού και σήμανσης ή ακόμα και τα κακώς συντηρημένα ή κατεστραμμένα πεζοδρόμια και εν γένει οδοστρώματα. Επιπλέον, καταγράφεται η απουσία εναλλακτικής μετακίνησης με ΜΜΜ, είτε γιατί το δίκτυο δεν περιλαμβάνει στάσεις σε απόσταση που μπορεί κάποιος να προσεγγίσει πεζή είτε γιατί οι γραμμές δεν προσεγγίζουν την τοποθεσία στην οποία θέλει κάποιος να μεταβεί σε εύλογο χρόνο. Τέλος, σημαντικός είναι ο περιορισμός της δυνατότητας μετακίνησης που οφείλεται σε περιπτώσεις όπου το αντίτιμο της χρήσης του μέσου είναι απαγορευτικό για συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού στην καθημερινότητά τους, και πολλές φορές αφορά τις ομάδες που έχουν και τη μεγαλύτερη ανάγκη μετακίνησης ώστε να βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής τους.

Η άρση των παραπάνω περιορισμών αποτελεί κριτήριο για τον πραγματικά βιώσιμο χαρακτήρα των συνθηκών κίνησης και κινητικότητας μιας πόλης. Και δεν είναι ανεξάρτητη από μια σειρά άλλες προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται για να μπορεί μια πόλη να θεωρείται και η ίδια βιώσιμή. Τέτοιες είναι η συμπαγής αστική ανάπτυξη προσανατολισμένη στις δημόσιες συγκοινωνίες και χρησιμοποιεί αποδοτικά τη γη με στόχο την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας και η ανάκτηση της οδικής υποδομής προς όφελος των πεζή μετακινήσεων.

Μερικά από τα παραπάνω είναι υπόθεση μακροχρόνιων διαδικασιών, διαδικασιών που άπτονται ενός τολμηρού πολεοδομικού σχεδιασμού που θα μπορούσε να αλλάξει το χαρακτήρα μιας πόλης. Παρά ταύτα, η κατάσταση μπορεί να βελτιωθεί ριζικά με στοχευμένες παρεμβάσεις που διασφαλίζουν την σημαντική αύξηση των μετακινήσεων με ήπια μέσα (πεζή και ποδήλατο). Παρεμβάσεις που θα υλοποιούν διαδρομές ήπιας μετακίνησης από τις γειτονιές, προς τα σχολεία, τις πλατείες, το εμπορικό κέντρο, τις λαϊκές αγορές και τα λοιπά σημεία έλξης των κατοίκων της πόλης στις καθημερινές λειτουργίες της.

Αξίζει να σημειωθεί  ότι στο Δήμο Πεντέλης η συντριπτική πλειοψηφία των πεζοδρομίων έχουν πλάτος πλήρως απαγορευτικό για χρήση από τους πολίτες. Σε αυτό το πλάτος, που πολλές φορές είναι μικρότερο του ενός μέτρου και στο οποίο πολλές φορές περιλαμβάνεται παρόδια φύτευση, οδική σήμανση, κολώνες ΔΕΔΔΗΕ και ΟΤΕ, είναι προφανές ότι δεν μπορεί να περπατήσει ανεμπόδιστα κανείς, πόσο μάλλον άνθρωποι σε αμαξίδια, μειωμένης όρασης ή ακόμα και γονείς με παιδιά. Δεν χρειάζεται δε να αναφέρουμε την σχεδόν παντελή απουσία διαμορφώσεων με ράμπες και δίκτυα όδευσης τυφλών πέραν των κεντρικών αρτηριών.

Προκύπτει λοιπόν η αδήριτη ανάγκη, να βρεθεί ο απαραίτητος δημόσιος χώρος για τη δημιουργία των οδεύσεων κίνησης πεζών και ποδηλάτων σε βάρος της κίνησης των ιδιωτικών μέσων μεταφοράς. Μέσα από το σχεδιασμό ενός δικτύου διαδρομών ήπιας κυκλοφορίας και πεζοδρομήσεων, που θα επιτρέπει τη μετακίνηση από τις οικιστικές περιοχές στα τοπικά κέντρα αλλά και ανάμεσα στις γειτονιές, θα μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε τον απαραίτητο χώρο για τη μετακίνηση όλων των ατόμων με αποδεκτά επίπεδα ασφάλειας και ευχέρειας χρήσης.

Τέλος, ο προσεκτικός σχεδιασμός των δικτύων δημοτικών ΜΜΜ και η διασύνδεσή τους με τις δημόσιες μεταφορές του λεκανοπεδίου, μπορεί να παρέχει τη δυνατότητα με έναν αξιόπιστο τρόπο να μπορεί κάποιος να σχεδιάσει την καθημερινότητά του χωρίς αυτοκίνητο.

Είναι δε απολύτως σαφές, ότι όπως είναι πάγιο αίτημα η φτηνή μετακίνηση με τα δημόσια ΜΜΜ, το δίκτυο των δημοτικών μετακινήσεων πρέπει και μπορεί να είναι δωρεάν για όλους, και για λόγους κοινωνικούς αλλά και για λόγους ελκυστικότητας της εναλλακτικής.

Ποιος λοιπόν είναι ο στόχος για την κινητικότητα στην πόλη;

Είναι η διασφάλισή της για όλα τα άτομα, ανεξαρτήτως δυνατοτήτων τους, για να μπορούν να συμμετέχουν στην κοινωνική ζωή της πόλης. Ο στόχος δεν είναι μόνο να φτιάξουμε πόλεις με «καλύτερο» ενεργειακό αποτύπωμα ή με «μικρότερο» κόστος μετακινήσεων. Είναι να το κάνουμε έχοντας στο κέντρο του σχεδιασμού μας την άρση ανισοτήτων και αποκλεισμών, ώστε να μπορούν όλοι οι κάτοικοι και επισκέπτες μιας περιοχής να απολαμβάνουν τις αστικές λειτουργίες ισότιμα και νιώθοντας μέρος του κοινωνικού συνόλου.

Με αυτόν τον γνώμονα, θα μπορέσουμε να διαμορφώσουμε ελκυστικά αστικά περιβάλλοντα με ευχέρεια μετακίνησης, με αίσθημα ασφάλειας στις διαδρομές και εν τέλει περιβάλλοντα βιώσιμα, με την πραγματική έννοια του όρου.