Του Κωνσταντίνου Βαρλαμίτη*
Οι υψηλές αυξήσεις των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας και καυσίμων θα πλήξει σημαντικά τους
Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης αφού το συνολικό ενεργειακό τους κόστος, προ των
αυξήσεων, υπολογίζεται άνω του 1 δις € ετησίως.
Ας δούμε όμως τι σημαίνει αυτό.
Στην περίπτωση που θα υπάρξει σε ετήσια βάση μεσοσταθμική αύξηση του συνολικού ενεργειακού κόστους 25% (συντηρητική πρόβλεψη με τα μέχρι σήμερα δεδομένα) τότε η αύξηση του κόστους τους υπολογίζεται άνω των 250 εκατομμυρίων € ετησίως.
Η εξέλιξη αυτή θα οδηγήσει σε ανατροπή των προϋπολογισμών τους, σε μείωση άλλων δαπανών
και ιδίως των κοινωνικών, πολιτιστικών κλπ, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις θα παρουσιαστεί το
φαινόμενο αδυναμίας ισοσκέλισης του προϋπολογισμού τους και αναγκαστικής καταφυγής σε
δανεισμό προκειμένου να καλυφθούν οι υποχρεώσεις τους.
Δεν θα είναι όμως αυτή η μόνη επίπτωση. Ένα σημαντικό μέρος του επιπλέον κόστους (πάνω από
το 60% στους αστικούς Δήμους) θα μετακυληθεί στους καταναλωτές αφού προέρχεται από τις λεγόμενες ανταποδοτικές υπηρεσίες προς τους δημότες. Η επιβάρυνση αυτή των δημοτών θα προέλθει από την αύξηση της ηλεκτρικής ενέργειας στο δίκτυο οδοφωτισμού και των καυσίμων στα απορριμματοφόρα.
Φυσικά η επίπτωση δεν θα είναι ίδια σε όλους τους Δήμους. Δήμοι που έχουν έγκαιρα προχωρήσει σε ουσιαστικά προγράμματα ενεργειακής εξοικονόμησης η επιβάρυνση θα είναι μειωμένη μέχρι και 75%.
Για το λόγο αυτό το ΔΣ της ΚΕΔΕ ζήτησε να επιδοτηθούν οι Δήμοι κατά αντιστοιχία με την
επιδότηση των νοικοκυριών.
Τη λύση αυτή πρέπει να τη δούμε μόνο ως βραχυπρόθεσμη. Κατά την άποψη μου η υπεύθυνη λύση κάθε Δήμου προς την κοινωνία και το περιβάλλον είναι να προχωρήσει χωρίς καμία χρονοτριβή στην υλοποίηση του πλάνου δράσεων που προκύπτει από το πρόγραμμα στρατηγικού ενεργειακού σχεδιασμού με σκοπό τον μηδενισμό του ενεργειακού αποτυπώματος του. Δράσεις που πρέπει να είναι απόλυτα ιεραρχημένες και χρονοπροσδιορισμένες με βάση τη σχέση κόστους-οφέλους.
Οι δράσεις αυτές μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση του ενεργειακού κόστους πάνω από 50% ενώ σε
συνδυασμό και με δράσεις παραγωγής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας με σκοπό τον
ενεργειακό συμψηφισμό (Virtual net metering) αυτό μπορεί να εκμηδενιστεί. Ένα παράδειγμα είναι
η παραγωγή ενέργειας από Φωτοβολταϊκούς Σταθμούς. Ήδη αρκετοί Δήμοι στη χώρα υλοποιούν
αντίστοιχα ολοκληρωμένα προγράμματα. Παράλληλα αρκετοί βρίσκονται στη διαδικασία ίδρυσης
ενεργειακών κοινοτήτων με σκοπό την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχιας που αντιμετωπίζουν πολλά νοικοκυριά.
Σε ότι αφορά τα αποτελέσματα από δράσεις ενεργειακής εξοικονόμησης χαρακτηριστικά είναι τα
συμπεράσματα από τα στοιχεία που έχει δημοσιοποιήσει το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων για τα πρώτα 10 έργα Δήμων ( μίγμα αστικών και ημιαστικών Δήμων ) για αναβάθμιση του δικτύου οδοφωτισμού που είχε χρηματοδοτήσει, από τα οποία προκύπτουν ανά Δήμο τα εξής:
- Μέσο κόστος επένδυσης 1,9 εκατ €
- Μέση μείωση εκπομπής ρύπων CO2 2,4 χιλιάδες τόνων ετησίως που αντιστοιχεί στη φύτευση
53.500 νέων δέντρων. - Μέση μείωση κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας 2,5 εκατομμύρια kwh
- Μέσο ετήσιο οικονομικό όφελος μετά το ετήσιο κόστος αποπληρωμής της επένδυσης 200
χιλιάδες €.
Ειδικότερα στους Δήμους των βορείων προαστίων χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα των
έργων ενεργειακής αναβάθμισης του δικτύου οδοφωτισμού των Δήμων Νέας Ιωνίας (νομίζω το 1ο ολοκληρωμένο έργο στα βόρεια προάστια τη περίοδο 2018 – 2019), Βριλησσίων, Ηρακλείου κ.α.
Σε ότι αφορά το Δήμο Πεντέλης και με βάση τα στοιχεία του προϋπολογισμού 2021 προκύπτει, με
τις παραπάνω παραδοχές, ότι το ετήσιο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας του δικτύου οδοφωτισμού θα ανέλθει από 470 χιλιάδες € σε 610 χιλιάδες€, δηλαδή θα αυξηθεί κατά 140 χιλιάδες €.
Σημειώνεται ότι αν ο Δήμος είχε προχωρήσει έγκαιρα στις κατάλληλες δράσεις εξοικονόμησης,
αντί για επιβάρυνση, θα υπήρχε ετήσιο όφελος τάξεως 360 χιλιάδων €.
Δυστυχώς οι Δημότες του Δήμου Πεντέλης θα επιβαρυνθούν και πάλι από τις επιλογές της
Δημοτικής αρχής και την έλλειψη ουσιαστικού προγραμματισμού, σχεδιασμού και ιεράρχησης
αναγκών του Δήμου.
Την ίδια στιγμή και αντί να γίνουν ουσιαστικές ενέργειες στην κατεύθυνση αυτή, ιεραρχείται ως
σημαντική και έρχεται στην οικονομική επιτροπή του Δήμου στις 11/10/2021 για έγκριση δαπάνη συνολικού ύψους 223.151,64 € με σκοπό την αποδοχή μελέτης και τον καθορισμό όρων ανοικτού ηλεκτρονικού διαγωνισμού «Για την επιλογή αναδόχου της προμήθειας με τίτλο ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΔΑΕ».
Σύμφωνα με αυτή θα εγκατασταθούν σε 31 κτίρια του Δήμου μετρητές, δίκτυα επικοινωνίας κλπ για να καταγραφούν αναλυτικά οι ενεργειακές καταναλώσεις ώστε να καταστεί δυνατή στη συνέχεια (μετά από 210 μέρες) να γίνει η διαμόρφωση των κατάλληλων λύσεων για την ενεργειακή εξοικονόμηση κάθε κτιρίου.
Εύλογα δημιουργούνται ερωτήματα στο κάθε καλόπιστο για τη σκοπιμότητα αυτής της δαπάνης.
- Με τα υπάρχοντα στοιχεία (λογαριασμοί τελευταίων ετών, κατάσταση εγκαταστάσεων,
εξοπλισμού κλπ) και χωρίς την εγκατάσταση αυτού του εξοπλισμού δεν μπορεί να
συγκεκριμενοποιηθούν οι προτάσεις ενεργειακής αναβάθμισης που απαιτούνται, να
ιεραρχηθούν και να γίνει το Master plan των έργων; Σύμφωνα με τις αρχές της επιστήμης,
της τεχνολογίας και της εμπειρίας από αντίστοιχες δράσεις αυτό μπορεί να γίνει με τα
υφιστάμενα στοιχεία. Γιατί λοιπόν να χαθεί και άλλος χρόνος και να δαπανηθούν τόσα
χρήματα; - Οι παρατηρήσεις από αυτή την προμήθεια σε τι ακριβώς θα χρησιμεύσουν; Για να
εντοπιστούν οι ενεργοβόροι παράγοντες πχ εξοπλισμοί, καυστήρες, κλιματιστικά, φώτα,
προβολείς, κουφώματα, μονώσεις κλπ και να προταθούν οι κατάλληλες παρεμβάσεις ή για
να διαπιστωθεί αν γίνεται καλή χρήση των ενεργειακών μέσων πχ αν μένουν τα
κλιματιστικά ανοιχτά για περισσότερο χρόνο από όσο χρειάζεται; - Ποιο είναι το κόστος που προϋπολογίζεται ότι θα εξοικονομηθεί από τη βελτίωση της
διαχείρισης της χρήσης λειτουργίας των ενεργειακών μέσων (στατιστικά είναι μικρό μέρος
της συνολικής εξοικονόμησης που θα προκύψει μετά τις παρεμβάσεις) από τα εν λόγω
κτίρια, ώστε να δικαιολογείται δαπάνη μόνο για τις μετρήσεις 223 χιλιάδες €;
Σε καμία περίπτωση η χρηματοδότηση της δαπάνης από την Περιφέρεια Αττικής δεν μπορεί να
αποτελέσει άλλοθι για τη πραγματοποίησή της. Αν η σχεδιαζόμενη δαπάνη δεν εξυπηρετεί κάποιο
σαφή σκοπό παρά για να έχουμε αποτελέσματα τα οποία μπορούμε να προσεγγίσουμε με πιο απλό
και γρήγορο τρόπο για να πάρουμε τις αποφάσεις που πρέπει, τότε δυστυχώς πρόκειται για
αχρείαστη σπατάλη πόρων.
Τέλος εκτός από τη σκοπιμότητα της επένδυσης που δεν δικαιολογείται από τα στοιχεία που έχουν προσκομισθεί, για άλλη μια φορά υπάρχει και ένα σοβαρό θέμα δημοκρατικής λειτουργίας και δεοντολογίας λόγω της παράκαμψης του Δημοτικού Συμβουλίου με τη μέθοδο της έγκρισης της δαπάνης μέσω πολυετούς υποχρέωσης παρότι θα βαρύνει εξ ολοκλήρου μόνο μια χρήση, αυτή του 2022.
Δηλαδή το Δημοτικό Συμβούλιο με τη μεθοδολογία αυτή δεν θα έχει λόγο επί της ουσίας για τον
προϋπολογισμό του έργου αυτού.
Για μια ακόμη φορά η Δημοτική Αρχή αντί να ακολουθήσει το δρόμο του διαλόγου και της
συνεργασίας για έργα που είναι επιθυμητά από όλους, υιοθετεί μεθοδεύσεις αμφιβόλου
αποτελεσματικότητας που διχάζουν το Δημοτικό Συμβούλιο και την τοπική κοινωνία.
Τέλος θα πρέπει να γίνει σε όλους μας συνείδηση ότι οι ολοκληρωμένες δράσεις ενεργειακής
αναβάθμισης των ΟΤΑ εκτός από τα προφανή οικονομικά οφέλη για τους ΟΤΑ αποτελούν βασική
προϋπόθεση για να επιτύχει η χώρα τους στόχους που έχει θέσει με το Εθνικό Σχέδιο για την
Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) και να συμβάλουν στην αντιμετώπιση των συνεπειών από την
κλιματική κρίση.
* Ο Κωνσταντίνος Βαρλαμίτης είναι Οικονομολόγος, τ. πρόεδρος Ταμείου Παρακαταθηκών &
Δανείων, μέλος της αυτοδιοικητικής παράταξης «ΠΕΝΤΕΛΗ ΠΟΛΗ ΠΡΟΤΥΠΟ»
